IJseend

De IJseend (Clangula hyemalis) is een opvallende, arctische eendensoort met een zwart-wit verenkleed en lange staart, die slechts zelden in België en Nederland te zien is. Momenteel (dec '25) zit er een adult vrouwtje op de Polderwindplas nabij Brugge.

Algemene kenmerken

• Wetenschappelijke naam: Clangula hyemalis
• Familie: Anatidae (eendachtigen)
• Lengte: 39–47 cm, met een spanwijdte van ca. 70 cm

Herkenning:

• Het mannetje heeft in winterkleed een wit lichaam met zwarte rug, borstband en een lange sierlijke staart.
• Het vrouwtje is soberder gekleurd, met een bruin-grijs verenkleed en een donkere kruin.
• Geluid: Een hoog, jodelend roepje, vooral tijdens de broedtijd.

Verspreiding en leefgebied

• Broedgebied: Arctische toendra’s van Noord-Amerika, Groenland, IJsland, Scandinavië en Siberië.

Overwintering:

• Langs kusten van Noordzee, Oostzee en Atlantische Oceaan.
• In Nederland vooral op de Waddenzee en bij de Brouwersdam; in België uiterst zeldzaam langs de Noordzeekust.
• Biotoop: Koude kustwateren, vaak in de nabijheid van zandbanken en schelpdierbanken.

Voedsel en gedrag

• Voeding: IJseenden duiken tot wel 60 meter diep om schelpdieren, kreeftachtigen en kleine visjes te bemachtigen.

Gedrag:

• Ze zijn uitstekende duikers en brengen veel tijd onder water door.
• Vaak in kleine groepjes, maar soms in grotere wintergroepen op zee.

Status en bescherming

• IUCN-status: Kwetsbaar (Vulnerable).

Bedreigingen:

• Klimaatverandering die het arctische broedgebied aantast.
• Verstoringen door scheepvaart en visserij.
• Olievervuiling en verlies van schelpdierbanken.
• Bijzonder feit: In 2019 broedde voor het eerst een paar IJseenden in Nederland, op de Marker Wadden.

Samenvatting

De IJseend is een zeldzame wintergast in onze regio, een sierlijke vogel die vooral langs de kust te bewonderen is. Zijn lange staart, zwart-witte verenkleed en duikende levenswijze maken hem tot een bijzondere verschijning. Door zijn kwetsbare status is het een soort die extra aandacht verdient in natuurbeheer en bescherming.

FR: Harelde boréale