Kraanvogels

VOGELGRIEP TEISTERT KRAANVOGELPOPULATIE
NU AL 20 tot 30000 DODE KRAANVOGELS ... EN DIT IS (MISSCHIEN) NOG MAAR HET BEGIN

De vraag was niet 'of' onze Kraanvogels te maken zouden krijgen met de vogelgriep, maar eerder 'wanneer' en 'waar'. Twee belangrijke vragen want het antwoord op beiden bepaalt in hoge mate de impact op de populatie. De voorbije jaren hadden we al wel eens hier en daar een uitbraak(je) maar door de verspreiding van de Kranen op dat moment waren de ernstige gevolgen enkel voor de lokale winterpopulatie. Nu lijkt het een heel andere situatie te zijn waarbij een groot aantal Kranen tijdens de migratie besmet is geraakt en dus het virus dreigen te verspreiden over een groot deel van de Europese populatie.
Een nachtmerrie die waarheid lijkt te worden. Als het virus zich verder verspreid, kan de Kraanvogelpopulatie wel degelijk gedecimeerd worden. Om een voorbeeld te geven was er in 2021 een uitbraak op een meer in Israël (Oost-Europese migratieroute) met een winterpopulatie van 12500 vogels. Nadien bleken slechts een 3000 Kranen het overleefd te hebben.

Wat weten we tot hiertoe?
De uitbraak heeft zich voorgedaan in Hongarije, in Hortobagy. Eind oktober werden er op en het rond het meer maar liefst 194.750 Kranen geteld. Een absoluut record want normaal verzamelen er op de migratiepiek rond de 100 tot 120.000 vogels. Niet veel later werden de eerste dode Kranen opgemerkt. Het slechts denkbare moment voor een uitbraak omdat er net op die plaats dan zoveel vogels verzameld zaten. De laatste cijfers geven op dit moment een sterfte aan van 10 tot 20% van de herfstpopulatie in Hongarije wat neerkomt op ongeveer 20 tot 30.000 Kraanvogels. Vermoedelijk zal dat cijfer daar ter plaatse dus nog verder gaan oplopen.
Op het eerste zicht lijkt dit weinig problemen op te leveren voor 'onze' Kraanvogels op de West-Europese migratieroute want normaal overwinteren deze Kranen ten zuiden van Hongarije tot zelfs in Noord-Afrika en is er geen connectie tussen beide populaties. Maar ... sinds ongeveer 10 jaar zijn er twee nieuwe verbindingsroutes ontstaan (zie kaartje onderaan midden - rode lijnen). Een eerste waarbij Kraanvogels vanuit Hortobagy langs de N-kant van de Alpen vliegen en via Oostenrijk en Duitsland in Frankrijk terecht komen om zo via de Rhône-vallei in de Camargue te belanden. Een tweede route loopt vanuit Hortobagy langs de zuidkant van de Alpen over Noord-Italië eveneens tot in de Camargue. Een deel van de Kraanvogels daar trekt dan via de kust van de Middellandse Zee verder door richting Spanje, naar Gallocanta. Laat nu net Gallocanta de belangrijkste verzamelplaats zijn van waaruit 'onze' Kranen zich verder nadien over heel Spanje verspreiden.
Spijtig genoeg zijn de eerste dode vogels ook al gevonden in Italië en jawel vrijdag ook al in Gallocanta. Voorlopig is er nog geen uitsluitsel of het ook effectief gaat over vogelgriep, maar er lijkt weinig twijfel te zijn. Een aantal kadavers zijn voor onderzoek meegenomen.

Hoe moet het verder?
Het gaat over de hoog pathogene vorm (erg ziekmakende) H5N1-variant. Er circuleren al wat foto's met schrijnende beelden, die ik jullie wil besparen, maar spijtig genoeg kan er maar weinig of niets tegen gedaan worden. Onze enige hoop is gericht op een uiterst natte winter in Spanje en Frankrijk. Zo ontstaan er veel nieuwe slaapplaatsen op ondergelopen stukken land en dat maakt dat de Kranen in kleinere groepen zullen overwinteren waardoor de virusuitbraak zou kunnen uitdoven tegen dat de voorjaarsmigratie goed en wel op gang begint te komen. Vanaf begin februari beginnen de Kraanvogels opnieuw te verzamelen en als dan het virus nog steeds rondgaat, gaan opnieuw grote aantallen vogels besmet worden en zal de ravage niet te overzien zijn.
Het uiterst natte najaar kan op die manier toch nog een positief effect geven. Zo merken we in de regio rond Arjuzanx (ZW-Frankrijk) dat slechts 3410 Kranen komen overnachten in het reservaat zelf, terwijl er vele tienduizenden in de omgeving verblijven. Door de vele regen van de voorbije maanden zijn vele gebieden ondergelopen en zitten de Kranen verspreid in de wijde omgeving. Positief om de virusverspreiding tegen te gaan.

Zo zou zomaar eens op een winter tijd de populatie Kraanvogels gedecimeerd kunnen worden en zouden de inspanningen van de voorbije tientallen jaren snel uitgewist kunnen worden. Zo zie je maar dat niets vanzelfsprekend is bij de bescherming van een soort. Ook al lijkt het goed te gaan, het kan snel keren.
Laten we hopen dat het niet zo een vaart loopt.  Wordt vervolgd.

Foto boven: Jens Feuerstein
Foto onderaan links: Wiebke Lou
Kaartje onderaan midden:  Gert Vandezande
Kaartje onderaan rechts: Bron Kranichschutz Deutschland en ECMN