Ooievaars 2023

Patrick Janssens

• 6 min read
Ooievaars 2023

Van het Zwin Natuur Park kregen we volgende info over de Ooievaars.

  1. BROEDSEIZOEN OOIEVAARS IN HET ZWIN NATUUR PARK IN 2023
  • In 2023 zijn 9 ooievaarsnesten bezet in het Zwin Natuur Park. Dat is het laagste aantal in de periode‌‌2018-2022, toen het aantal schommelde van 13 tot 16 bezette nesten. De daling is opmerkelijk omdat‌‌ ze volgt op een jaar waarin net het hoogste aantal bezette nesten van de voorbije jaren werd‌‌ vastgesteld (16 nesten in 2022). Er is geen zekerheid over de reden van de daling, maar twee factoren‌‌ spelen wellicht een belangrijke rol:‌‌
    - Het wegvallen van enkele ‘vaste waarden’ (oudere ooievaars die voorbije jaren in het Zwin‌‌ broedden). Voor een deel ligt dat vermoedelijk aan sterfte, maar van 1 geringd vrouwtje‌‌ weten we dat ze zich hervestigd heeft op een nest aan de Oosthoek, enkele kilometer‌‌verder.‌‌
    - Het niet terugkeren van enkele jonge paren die zich in 2022 nieuw in het Zwin Natuur Park‌‌ hadden gevestigd. Een deel van de vogels van die jonge paren was geringd, waardoor hun‌‌ jonge leeftijd vaststond. Het ging om vogels die hun eerste broedpoging ondernamen of‌‌ gewoon een nest bezetten zonder te broeden in 2022. Zoals gebruikelijk bij dergelijke eerste‌‌pogingen waren die paren niet succesvol in 2022. Helaas keerden ze in 2023 niet terug.
  • Positief is wel dat op elk van de 9 nesten die in 2023 bezet zijn ook effectief gebroed wordt. Dat was‌‌ in het verleden, bij een hoger aantal bezette nesten, niet altijd het geval, omdat er steeds (jonge) paren‌‌ bij waren die louter een nest bezetten zonder een serieuze broedpoging te doen.
  • Het niet al te beste weer in de eerste helft van mei was geen ideaal scenario voor de overleving van de‌‌ jonge kuikens die op dat moment in veel nesten aanwezig waren. Van diverse broedplaatsen van‌‌ ooievaars in België kwamen ongunstige berichten van flinke sterfte door het slechte weer. Koud en nat‌‌ weer is slecht nieuws wanneer de kuikens nog heel klein zijn, omdat de ouders er dan soms‌‌ onvoldoende in slagen de kuikens voldoende warm te houden. Kleine kuikens zijn nog niet in staat hun‌‌ eigen lichaamswarmte goed onder controle te houden, en kunnen daardoor afkoelen en sterven. In‌‌ het Zwin Natuur Park lijkt het echter vrij goed te zijn meegevallen met de sterfte.
  • Het valt af te wachten wat het broedsucces zal zijn van de paren die momenteel nog allemaal aan het‌‌ broeden zijn. Het broedsucces in het Zwin was in de periode 2018-2022 niet erg hoog: op slechts 52%‌‌ van het totale aantal bezette nesten in die periode werd met succes gebroed.
  • Overzicht broedparen en broedsucces in de periode 2018-2022

Aantal bezette‌‌ nesten % succesvolle‌‌ nesten

Aantal uitgevlogen‌‌ jongen‌‌ 2018 14 71%
2‌‌2019 13 54% 13‌‌2020 14 50% 12‌‌2021 13 54% 14‌‌2022 16 31% 13‌‌TOTAAL 70 52% 74

  1. OVERZICHT PER BEZET NEST IN 2023‌‌

Momenteel zijn op minstens 8 van 9 nesten kuikens aanwezig. In totaal gaat het om minstens 15‌‌ kuikens. Zoals gebruikelijk is het bij de meeste nesten moeilijk te zien hoeveel kuikens er zijn zo lang‌‌de kuikens nog klein zijn, in vergelijking met vorige jaren zijn de kuikens iets later geboren.‌‌ Nest Stand van zaken‌‌ 1 Ongeringd koppel, dat al meerdere jaren op dit nest broedt (minstens sinds 2018).‌‌ Momenteel 2 nog vrij kleine kuikens aanwezig.‌‌ Een succesvol nest, waarop steevast jongen uitvlogen in de periode‌‌ 2018-2022: in totaal 13 jongen, waarmee het één van de succesvolste‌‌ nesten van het Park is. In 2022 vloog zelfs een hoog aantal van 4 jongen‌‌ uit, wat veel is.‌‌ In 2020-2022 werden in totaal 6 jongen van dit nest van een zender‌‌ voorzien: Kris, Guido (+), Mathilde (+), Cezacosy, Robbe en Profke.‌‌3 Koppel met een geringde man (M6036, in 2002 als kuiken geringd in het Zwin, 20 jaar oud in 2023) en een ongeringde vrouw.‌‌ Momenteel 3 nog vrij kleine kuikens aanwezig.‌‌ M6036 broedde met een ongeringde vrouw op nest 9 in 2018-2019. In‌‌ 2020 volgde de verhuis naar nest 3 (na mislukking op nest 9 in 2019),‌‌ en sindsdien broedt dit paar jaarlijks op nest 3.‌‌ Een succesvol nest in de periode 2020-2022, met in totaal 8 uitgevlogen‌‌ jongen.‌‌ In 2020-2022 werden in totaal 4 jongen van dit nest van een zender‌‌ voorzien: Cora, Leon (+), Firmin en Elisabeth.

5 Nest bezet door zenderooievaar Hadewijch (vrouwtje) met een‌‌ ongeringd mannetje. Hadewijch werd in 2019 als kuiken gezenderd op‌‌nest 15.‌‌ Momenteel zijn minstens 2 nog vrij kleine kuikens aanwezig.‌‌ Dit nest werd in de periode 2018-2021 niet bezet voor een serieuze‌‌ broedpoging, ondanks regelmatig bezoek van rustende ooievaars. In‌‌ 2022 vestigde zenderooievaar Hadewijch zich hier voor haar eerste‌‌ broedpoging. Die mislukte helaas toen er nog heel kleine kuiken(s?) in‌‌ het nest waren.

7 Dit nest is elk jaar bezet geweest in de periode 2018-2022, maar niet‌‌ steeds door dezelfde ooievaars. In 2018 broedde een geringd koppel‌‌ met succes, maar die werden in 2019 verdreven door de buren die in‌‌ 2018 op nest 8 gebroed hadden. Sinds 2019 broedt ooievaar M6260‌‌ (mannetje, als kuiken geringd in het Zwin in 2011, 12 jaar oud in 2023)‌‌ op nest 7. Het vrouwtje is dit jaar ongeringd.

De situatie is nog onduidelijk op dit nest. Er werden nog geen kuikens‌‌ op waargenomen, ondanks speurwerk. Het koppel bezet het nest wel‌‌nog steeds, en aan het gedrag te zien ligt er inhoud in het nest.‌‌ Vermoedelijk gaat het nog om eieren.‌‌ M6260 bezette dit nest samen met het vrouwtje M6263 (in Zwin‌‌geringd in 2011, even oud als M6260) in de jaren 2019-2022. Het‌‌ broedsucces was hobbelig: het broedgeval mislukte telkens in 2019 en‌‌2022; in 2020-2021 werden in totaal 3 jongen grootgebracht. De‌‌ mislukking in 2022 werd gevolgd door een scheiding: M6260 broedt in‌‌2023 met een ongeringd vrouwtje. M6263 leeft ook nog in 2023, en‌‌ broedt nu enkele kilometer verderop, aan de Zoutelaan in de‌‌Oosthoek.

10 Nest bezet door een ooievaar met een (gele) kweekring (in Nederland‌‌ in gevangenschap geboren maar al jaren vrij levend in het Zwin), met‌‌ een ongeringde partner.‌‌ Momenteel zijn 3 nog vrij kleine kuikens aanwezig.‌‌ Dit nest is bezet sinds 2022, toen ook door de ooievaar met de‌‌ kweekring en een ongeringde partner, vermoedelijk hetzelfde koppel‌‌ van 2023.

14 Nest bezet door een ongeringde man en een vrouw met ring M6061.‌‌ Een ouder vrouwtje, in 2003 als volgroeide ooievaar (dus toen mogelijk‌‌al meerdere jaren oud) in het Zwin. In 2023 is deze vrouw dus‌‌minstens 21 jaar oud.‌‌ Momenteel 1 kuiken aanwezig en 4 niet-uitgekomen eieren. Het jong‌‌ kwam al uit het ei op 1 mei, maar is nog altijd behoorlijk klein. De 4‌‌ eieren hadden al lang uitgekomen moeten zijn (eieren komen om de 1-2‌‌ dagen uit). Vermoedelijk zijn de niet-uitgekomen eieren dus‌‌ onvruchtbaar.‌‌ Aanvankelijk een nest met vast broedsucces: in 2018-2020 vlogen in‌‌totaal 5 jongen uit. In 2021 en 2022 mislukte het broedgeval echter‌‌ telkens. In combinatie met de niet zo rooskleurige toestand momenteel‌‌ (een klein jong dat te traag lijkt te groeien en 4 niet-uitgekomen eieren)‌‌ doet dat vermoeden dat we in 2023 mogelijk opnieuw op een‌‌mislukking afstevenen.‌‌ Tenminste het vrouwtje is al van hogere leeftijd. Van het ongeringde‌‌ mannetje kennen we de leeftijd niet. Het is bekend dat vogels op‌‌hogere leeftijd te maken kunnen hebben met afnemende‌‌ vruchtbaarheid, dus mogelijk ligt daar de oorzaak van de mindere‌‌ broedprestatie van de laatste jaren.‌‌In 2019-2020 werden in totaal 3 jongen van dit nest van een zender‌‌voorzien: Reinhout, Emily (+) en Esperanza.

15 Nest bezet door een ongeringde man en een vrouw met ring M6027.‌‌ Een ouder vrouwtje, in 2002 als volgroeide ooievaar (dus toen mogelijk al meerdere jaren oud) in het Zwin. In 2023 is deze vrouw dus‌‌minstens 22 jaar oud.‌‌ Momenteel 1 kuiken aanwezig, dat flink groeit. Er waren 2 kuikens‌‌aanwezig, met het jongste kuiken stierf op 12/05.‌‌ Een succesvol nest, met in 2018-2022 in totaal 10 uitgevlogen jongen.‌‌ Enige minpunt was 2020: toen verdween het vrouwtje M6027 vlak voor‌‌de eileg en werd haar plaats ingenomen door een ongeringd vrouwtje.‌‌De broedpoging van het mannetje met dit ongeringd vrouwtje mislukte,‌‌ en onverwacht nam M6027 een aantal weken later terug haar plaats in!‌‌ Toen was het echter te laat om nog te beginnen broeden, en dat jaar‌‌vlogen dus geen jongen uit van dit nest.‌‌ In 2019-2021 werden in totaal 4 jongen van dit nest van een zender‌‌voorzien: Hadewijch, Spencer, Murshid (+) en Gerana.

18 Ongeringd koppel.

Momenteel minstens 1 klein kuiken aanwezig.‌‌Een nest dat voor het eerst wordt bezet in 2018, op een nieuw‌‌kunstnest dat in de winter 2022-2023 werd aangebracht.

36 Ongeringd koppel.

Momenteel 2 al vrij grote kuikens aanwezig. Er was een derde kuiken,‌‌ maar dat werd recent niet meer gezien.‌‌ Een opmerkelijke historiek. Het gaat om een kunstnest dat in de plaats‌‌werd gezet van een succesvol (elk jaar uitgevlogen jongen) natuurlijk‌‌ nest in een boom, dat in november 2021 omviel. Het kunstnest werd‌‌geplaatst in de boom naast de omgevallen boom, in een poging om dit‌‌ succesvolle broedpaar te kunnen behouden. Dat lukte in 2022: het paar‌‌ (met geringde vrouw M6319, geringd in Zwin in 2013) en ongeringde‌‌ partner nam het nest meteen aan.‌‌ In 2018-2022 bracht dit paar in totaal 8 jongen groot, maar in 2022‌‌ mislukte het broedgeval wel op de valreep. De drie zeer grote jongen‌‌ stierven nadat ze al geringd waren. Dat was opvallend, want het is‌‌ uitzonderlijk dat complete nesten van grote, bijna vliegklare jongen nog‌‌ mislukken. Mogelijk stierf één van de ouders en kwam de‌‌ voedselaanvoer in het gedrang? In 2023 keerde het vrouwtje M6319‌‌ voor het eerst in jaren niet meer terug. Vermoedelijk is dit exemplaar‌‌ dood. Gelukkig lijkt het nest te zijn overgenomen door een nieuw‌‌ succesvol paar (op voorwaarde dat het nest uiteindelijk zal slagen).

www.zwin.be